Konumu ve Coğrafi Özellikleri

   Kazan ilçe merkezinin kuzey batısında ve Kızılcahamam ilçe sınırına yakın, Ayaş dağlarının batı yamaçlarından beslenen ve Kirmir Çayı’na karışan İlhan Çayı vadi tabanında, Köy Hızır Dağı ile Karabayır Tepeleri’nin güney etekleri üzerinde bulunan yerleşme, ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır. Karşıyaka, Dikmendede, Karabayır ve Tekçam tepelerinin meydana getirdiği yeniay (hilal) şeklinin açık ağzına, ak toprak üzerine oturmuş bir yerleşim düzenine sahiptir.

   Dutözü, Sarıayak, Soğulcak, Sarılar ve Çalta ile Kızılcahamam’a bağlı Çırpan, Bezcikuzuören, Kocalar ve Binkoz köyleri ile komşudur.

   Bölgenin toprak yapısı alüvyal, kahverengi ve kahverengi orman toprağı olup, I., II., IV. ve VII.nci sınıf arazidir. Orman köyü olan bölgede tüylü meşe ve karaçamlardan oluşan fundalıklar ile yer yer ardıç, ahlat ve alıç ağaçları görülür. Meralarda ise yavşan otu, kekik, geven ve devedikeni görülür.

   Tarihi

   Oğuz Türkmen boylarının Ankara ve çevresinde yerleştiği ilk iskan merkezlerinden olan köy, Osmanlı belgelerinde ilk olarak “Bahçekavak” ve “Akçakavak” adıyla zikredilir. Osmanlının kuruluş yıllarında bölgenin hakim durumda kişisi olan Turasan Şah’ın doğduğu köy olduğu için de“Beyköy”, Turasan Şah’ın yaptırdığı cami, zaviye ve türbesinin bulunması ile de “Zaviye” adını almıştır.

   Cumhuriyetin ilk yıllarında ismi “Tekke” olup, tekke ve zaviyelerin kapatılması ile birlikte ismi “Verimli” olarak değiştirilmiştir. Halkın müracaatı üzerine 1998 yılında ismi tekrar “Tekke” olarak değiştirilmiştir.

   Osmanlı Devleti’nin ilk yıllarında Ankara civarında önemli bir şahsiyet olan Türkmen beyi Duman Ağa oğlu Turasan Şah, bu köyde yaşamış ve bu köyde vefat etmiştir.

   Turasan Şah, günümüzde Sincan, Kazan, Ayaş ve Kızılcahamam ilçelerinin bir kısmını içine alan bölgede hakim durumda olduğu için, hakimiyet sahası “Turasan Şah diyarı” olarak anılan coğrafi ve idari bölge durumuna gelmiştir. Turasan Şah’ın vefatından sonra da bölgede yeğeni hakim durumda olduğu içinde “Hızır Bali Memleketi” olarak anılmıştır.

   “Turhasan Beğ”, “Turasan Beğ” Malazgirt Zaferi’nden sonra Danişmend Gazi ile birlikte İç Anadolu bölgesinde Oğuz Türkmen boylarının iskanını sağlayan, Haçlı ordularına karşı mücadele eden ve İstanbul-Alemdağ yakınlarında şehit olan bir Türkmen beyinin adıdır. “Alemdar Baba” olarak bilinir ve ziyaret edilir. Çubuk ilçesinde “Turasan” adını taşıyan bir köy bulunmaktadır. Tekke Köyü’nde türbesi ve camisi bulunan Turasan Şah ise Duman Ağa’nın oğlu oiup, Murad Hüdavendiğar zamanında Ankara’nın önemli tımar beylerindendir.

   421 yılında Tekke Köyü’nde vefat etmiş ve türbesine defnedilmiştir. Turasan Şah, hayatta iken Tekke Köyü’ne bir cami ve zaviye yaptırır. Yaptırdığı cami ve zaviyenin giderleri için Ankara şehir merkezinde ve kazalarında çok sayıda kendi öz malı olan mülkler ve köyler vakfeder. Vakfın idaresini de kız kardeşi Fatıma Hatun’un oğlu olan Hızır Bali (Yeğen Beğ)’yi tayin eder. Turasan Şah’a ait Şevval 826/Eylül 1423 tarihli vakfiyedeki vakıf mülkler şunlardır:

   Ankara-Merkez Bendderesi’nde bir hamamın yarısı, buzluk, karlık, bir arazi, bir üzüm bağı ile Beyköyü (Tekke), Sarubulak (Sarıayak), Firuz, Şenlik, Virancık, Aşağı Gümüle (Gümele), Bağviran (Bağören), Bağviran Köyü’nde üzüm bağı, Ovakayı (Kazan), Yundband (Günbaşı), Ağcain (Mahkemeağacin), Evci köylerinin tamamı ve Avdan avlağı.

   Yeğen Bey dayısı Turasan Şah’ın vakfına tasarruf ederken Ankara şehir merkezinde, Anafartalar caddesindeki eski adliye binasının bulunduğu yere bir cami yaptırır. Ayrıca Hacı Bayram Camii yanındaki Oğüst Mabedi’ni medrese yapar ve bu medreseye “Ak medrese” adı verilir. Tekke Köyü ile diğer köylerin gelirlerinin bir kısmını bu medreseye tahsis eder.

   Murtazaabad kazasına bağlı olan Zâviye (Tekke) Köyü 1530 yılında, 14 hane, 4 mücerred
(bekar erkek), 1 imam, yaklaşık 75 nüfuslu ve yıllık hasılatı 1.463 akçedir. Zaman içinde köyde nüfus azalır ve 1571 yılında Zaviye (Tekke) Köyü’nün nüfusu 37 kişiye düşer. Yıllık vergi hasılatı ise yine 1.463 akçedir.

   Turasan Bey Turbesinin Yapısı 

   Tekke Köyü girişinde Turasan Bey’in türbesi ve camii bulunmaktadır. Zaviye binası ise tamamen yıkılmıştır. Türbenin yapımında taş ve tuğla birlikte kullanılmış, kagir bir yapıdır. Türbenin kare planlı, kübik gövdesi üzerine sekizgen bir kasnak oturtulmuş, onun da üzeri piramidal bir külahla örtülmüştür. Beden duvarlarında iri, renkli taş ve tuğla kullanılmıştır. Kuzeyde kapısı, diğer üç yönde dikdörtgen birer penceresi vardır. Güneydeki pencerenin üstünde tuğladan sağır bir kemer vardır. Sade birer silme ile biten beden duvarları üstündeki sekizgen kasnak, tek sıra kirpi saçakla bitmekte, her cephesinde sivri kemerli birer pencere yer almaktadır. Geniş kemerli bir niş içindeki özgün girişi, iki renkli taşla yapılmış sivri kemerli bir açıklıktır. Kapı üstünde yapım kitabesi bulunmaktadır. Kare planlı iç mekan, köşelerde tromplarla geçilen bir kubbe ile örtülüdür. Kubbe kasnağındaki pencerelerle aydınlanır. Kubbenin ortasında bir yıldız motifi vardır.

   Türbenin kitabesinde:

   “Ammere haze’l-ravzat’ül-emir’ül-kebir Turasan Beğ bin Duman Ağa fi şehri Ramazan sene erbaa işrin ve semani mie (Ramazan 824 / Eylül 1421)”. Kitabesine göre türbe, Eylül 1421 tarihinde ölen Duman Ağa’nın oğlu büyük emir Turasan Bey için yapılmıştır.Türbe içinde üç mezar bulunmaktadır.Türbe Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce 1990 yılındaonarılmıştır. Camiin ise özgün bir mimarisi yoktur.

   Tekke Köyü yerleşmesinde ikinci bir cami olup, vakit namazları bu camide kılınmaktadır. Ayrıca köy içinde Osmanlı döneminde yapılmışiki kitabeli çeşme bulunmaktadır. Camiye yakın, açık ve hazneli olan çeşme kitabesinde:

   “Fî sebilillahi teala, sahibül hayrat vel hasenat, Mütevelli Mehmed Ağa, Maşallah, tarihi sene 1182/1769.” Kitabeye göre çeşmeyi, 1769 yılında köy ahali-sinden Mütevelli (vakıf yöneticisi) Mehmed Ağa tarafından yapılmıştır. Kapalı çeşmesi ise sonradan ilavelerle özgünyapısını kaybetmiştir. Kitabesinde: “Fî sebilillahi Teala, Sahib’ül-hayrat vel-hasenat, Ömer oğlu İbrahim … ruhi içün Fatiha, sene 1183/1770.” Bu çeşmede 1770 yılında Ömer oğlu İbrahim Efendi tarafından yapılmıştır.

   1840 tarihinde Tekke (Akçakavak) Köyü 58 haneli ve “Turasan Bey Vakfı”na ait bir yerleşmedir. Köyün varlıklı kişisi Muharrem oğlu Hüseyin’dir. Evci su değirmeni hissedarlarının bir kısmı da Tekke Köyü’nde oturmaktadır.

   1840 Yılında Köyümüzdeki Vergi Mükelleflerinin İsimleri ve Yaptıkları İşler

   1840 yılında Tekke Köyü’nde vergi hanesinin isimleri ve meslekleri:

   Nüfus

   Tekke Köyü, Cumhuriyet döneminde Ankara- Yabanabad kazasının Merkez (Kızılcahamam) nahiyesine, daha sonraki yıllarda Kızılcahamam Çeltikçi nahiyesine, 1998 yılında da Kazan ilçesine bağlanmıştır. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin kararı ile mücavir alan içerisine alınmış ve orman köyü statüsü korunmuştur. 1960 yılında 685 kişi olan nüfusu, fazla göç vermesiyle 1990 yılında 295 kişiye düşer. 2000 yılı nüfus sayımında 176 kişi, 2007 yılı adrese dayalı nüfus sayımına göre ise 119 kişidir.

   Gözleme Festivali, Sancı Taşı, Öksürük Kayası

   Turasan Bey Türbesi ve Camii korunması gerek tarihi kültür mirası eserlerdir. Köyün etrafının çam ormanları ile kaplı olmasından dolayı, doğal güzelliğinin yanında, hafta sonu piknik yapmak isteyenler için güzel mesire yerlerine sahiptir. Köyde geleneksel olarak her yıl Gözleme Festivali düzenlenmektedir.

   “Sancı Taşı” ve “Öksürük Kayası”nın yörede ayrı bir önemi vardır. Caminin yanında bulunan Sancı Taşının etrafında, sancılanan ve hastalanan hayvanlar yedi kere dolaştırılır. Öksürüğü geçemeyenler ise önce cami hocasına uğrayıp bir adakta bulunur ve Abdullah Deresi yolu üzerindeki Öksürük Kayası’ndaki delikten ihlas okuyarak üç kez geçer. Allah’tan şifa ister.

   Geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Kuru tarım ürünlerinden arpa, buğday ve nohut ekilir. Halkın bir kısmı sütçülükle uğraşmaktadır. Köyde bir adet de 20 bin kapasiteli tavuk kümesi bulunmaktadır.

   Köyde bulunan sülale isimleri: Yakupustagil, Karaabdullahgil, Emirler, Halildayıgil, Hacıimamlar, Aliyengil, Gopukgil, Hatıplar, Hacıgil, Gıdıllar, Çakırlar, Tagışgil, Arnavutgil, Kolaygil, Mekansızlar, Emirler, Gökmenler, Karakara, Mamurgil, Çuğlagil, Karakızın Hacıahmetgil, Reçber, Pırısgiller, Zalifgil, Kabakgil, Kuşlugil, İğdeli Hasangil, Omarağagil, Kocabaşgil, Karaaligil, Delimemetler, Hatiphocagil, Arifkadıngil, Eskioğlugil, Bayramgil, Gökgözgil, Delikızgil, Kırmızıoğulları, Göllügil, Tıngırgil, Vaizgil, Tekkeşingil, Mahmutlar, Pasitgil, Güzelahmetgil, Omargil, Kavunkafagil, Gurapgil, Ostigil, Açıkgözgil, Hacıemingil, İmamın Hasangil, Paşagil, Tevgegil, Sucugil, Askerin Halilgil, Bozağagil, Matıragil, Bekirefendigil, Karaşerifler, Ağalar.